درباره تئاتر موزیکال «هفت‌خوان اسفندیار»/ مسیری تازه برای به‌روزرسانی ادبیات کهن ایرانی
تاریخ انتشار: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۳۸۶۸۰
شاهنامه فردوسی بخشی از هویت فرهنگی ماست. خوش اقبال هستیم که در قالب ادبی خودش از هر منظری که نگاهش کنیم آبرومند است. شکل آن، گستره موضوعی و تعدد داستان‌های آن و محتوا و ژرف‌ساخت آن کم نظیر است. یکی از وظایف‌مان در حوزه هنر و فرهنگ هم حفظ و اشاعه و ترویج این هویت فرهنگی است. اما کلیشه‌ای‌ترین چیزی که در این یادداشت می‌توانید بخوانید مهمترین نکته درباره موضوع آن است؛ ما در این زمینه همواره کم‌کاری کرده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما در تئاتر سودای شاهنامه، همواره وجود داشته است. دهه‌های 60 و 70 و حتی تعداد نمایش‌هایی که براساس قصه‌های شاهنامه تولید می‌شد خیلی بیشتر هم بود. در همین تالار وحدت و تالار اصلی تئاترشهر آثاری از پری صابری و محمود عزیزی و قطب‌الدین صادقی و... روی صحنه رفته‌اند که قابل اعتنا بودند. اما اینکه آیا تابه‌حال یک اثر با کیفیت و استانداردهای هنری و البته موردپسند مخاطبان براساس شاهنامه تولید شده که گستردگی اجرا و وسعت مخاطبانش سیرمان کند؟ که بگوییم: «این یک نمایش درخور شاهنامه‌ای است!» پاسخ، منفی است. ما هنوز در گستره نمایش نتوانسته‌ایم کاری در حد و اندازه بزرگی و ارزشمندی شاهنامه تولید کنیم. حال آنکه فردوسی بخش زیادی از این جریان تولید را هم برای هنرمندان تئاتر و سینما خودش انجام داده است. حماسه ارزشمند فردوسی تقریبا در تمام داستان‌هایش دراماتیک است و بخش زیادی از آنچه را که ما برای تئاتر شدن و سینما شدن نیاز داریم در اختیارمان قرار داده است. فقط باید شکلی برای بیان امروزی و تازه‌تر آن پیدا کنیم. این کاری است که تا امروز هیچ هنرمندی در ایران نتوانسته است انجام بدهد.
هویت فرهنگی بر صحنه تئاتر
تئاتر موزیکال «هفت‌خوان اسفندیار» تلاشی برای توسعه این هویت فرهنگی بر صحنه‌ی تئاتر است. خواسته تا از آن کهنگی و قدمت در شکل فاصله بگیرد و اجرایی چشم‌نواز از رویدادها و آدم‌ها ارائه بدهد. شعر، آواز، موسیقی، اجرا و لباس را هم به خدمت گرفته است. اصرار دارد بزرگ و باشکوه جلوه کند و چشم و گوش مخاطبش را از این شکوه به وجد بیاورد و در نتیجه این هیجان دیداری و شنیداری، قصه‌اش را روایت کند. پارسایی خواسته تا همان نتیجه بازاری که با مولن روژ و بینوایان و الیورتویست گرفته بود، حالا با شاهنامه تجربه کند؛ اشتباه این‌دفعه‌اش همین بوده است. مولن‌روژ از هرنوع نسبت وفهم فرهنگی با مخاطب ایرانی خالی بود. می‌توانستی شکل و فرم را هرطور که می‌خواهی با سلبریتی‌ها در میان پرسپکتیو مجلل صحنه و آواز و موسیقی به خورد تماشاگر بدهی. مخاطب هم به قصه اهمیت نمی‌داد. برای زبان و نوع روایت و جنبه‌های هنری اجرا اهمیت چندانی قائل نبود. آمده بود تا به جای زیبایی، خوشگلی را ببیند و چندتا عکس بگیرد و برود. اما این‌بار قضیه فرق می‌کند. شاهنامه را نمی‌تواند مثل مولن روژ به مخاطب ایرانی خوراند. مخاطب «هفت‌خوان اسفندیار» هر چقدر هم که از ادبیات فاصله گرفته باشد، باز بخشی از آن هویت فرهنگی را با خود به‌همراه دارد. بنابراین برای این جهان آشنا چیزی بیشتر از شکل، فرم،تصویر و موسیقی لازم است تا مخاطب به وجد بیاید.
لباسی امروزی اما نازیبا بر تن شاهنامه
شاهنامه باید بیانی امروزی پیدا کند و هنرمند باید ابزار این زبان متفاوت را بیابد. منظورم از بیان امروزی، مولفه‌های ارتباطی است که با جهان مخاطب امروز ارتباط پیدا کند. نه حتما لباس یا استفاده از واژه‌ها و کلمات و... بلکه زبانی برای فهم جهان امروز مخاطب! «هفت‌خوان اسفندیار» مانند تمام آثار مشابهش از این منظر است که اثر موفقی نیست. نتوانسته بهروز شود. حتی شعر نمایشی محمدرضا کوهستانی راه به جایی نبرده است. در شکل تازه شده اما بیان تازه‌ای ندارد. زبان هم اقتباسی از زبان شاهنامه است البته اقتباسی که به‌روزرسانی نشده است. شکل و ظاهر متفاوتی پیدا کرده اما درک تازه‌ای به مخاطبش ارائه نمی‌دهد. شاهنامه‌ای است که لباس امروزی به تن کرده و به‌ویژه در هم‌نشینی با موسیقی شاید هم خوشگل به‌نظر برسد اما زیبا نیست. ظاهر است. مجموعه‌ای از شعرها و ترک‌های موسیقی و تصاویر است که از شاهنامه وام گرفته است. اما یک پیکره واحد هنری برای مخاطب امروزی نیست.
مسیری تازه برای به‌روزرسانی ادبیات کهن
به جز این‌ها یک نکته مهم در مورد «هفت‌خوان اسفندیار» و موزیکال‌های حسین پارسایی وجود دارد؛ این اجراها به‌مرور مخاطب خودشان را پیدا کرده‌اند. عده‌ای از تماشاگران این درکنار هم بودن موسیقی و اجرا و آن طراحی رنگارنگ صحنه و لباس را دوست دارند. وارد تالارهای بزرگ می‌شوند و از موسیقی و تصویر و تماشای بازیگران و به‌ویژه بازیگران نام‌آشناترش لذت می‌برند. چند عکس می‌گیرند و استوری و پست می‌گذارند. خیلی از مخاطبان این موزیکال‌ها تماشاگران همیشگی تئاتر نیستند. آنها موزیکال لاکچری (اگر بتوان اصطلاح لاکچری را در موردشان به کار برد) دوست دارند. اتفاقا بد هم نیست. بد نیست که در تئاتر و اجرا شکل‌های متفاوتی برای مخاطبان متفاوت وجود داشته باشد و هر کدام آثار مورد علاقه‌شان را برای تماشا انتخاب کنند.
از این منظر کار محمدرضا کوهستانی و حسین پارسایی هم بعد از بینوایان و الیور تویست و مولن روژ این‌بار ستودنی است. آنها این دفعه یکی از متون کهن ادبیات ایران را انتخاب کرده‌اند. با این‌کار اولا؛ خوراک فرهنگی متناسب با هویت فرهنگی ایرانی را برای مخاطبان تئاترشان فراهم کرده‌اند و از طرف دیگر مسیر تازه‌ای را برای تولید و به‌روزرسانی ادبیات کهن ایرانی در گستره نمایش مورد آزمون و خطا قرار داده‌اند. مخاطبان زیادی را هم به تالار وحدت کشانده‌اند؛ حالا گیرم این تجربه به لحاظ کیفی ضعف‌هایی هم داشته باشد.
«هفت‌خوان اسفندیار» با وجود اینکه با نمونه‌های ایده‌آلی که تصورش را داریم هنوز فاصله دارد اما تلاش قابل توجهی است و می‌توان آن را صرف‌نظر از ویژگی‌های کیفیت هنری، اجرایی قابل قبول ارزیابی کرد.
خبرنگار: سعید محبی
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: هفت خوان اسفندیار هویت فرهنگی مولن روژ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۳۸۶۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شب نغمه‌های اذان ایرانی روی صحنه می‌رود
"شب نغمه‌های اذان ایرانی" ۲۲ اردیبهشت در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار می‌شود. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در این برنامه نمونه‌هایی از تولیدات تازه اجرای اذان در دستگاه های موسیقی اصیل ایرانی معرفی خواهد شد و در قسمت دوم برنامه ارکستر نیایش به سرپرستی علیرضا امینی مجموعه‌ای از آثار مناجاتی را اجرا می‌کند.
آثار اجرا شده توسط ارکستر نیایش در این اجرا، سروده و با آهنگسازی علیرضا امینی بوده که تنظیم قطعات را ایمان ملکی انجام داده است. اساتید برجسته هاشم احمدوند، سید ابوالفضل عدل، مهدی محمدی، حامد کاظمی و جواد کاپریمی خوانندگان آثار اذان ها و در ادامه ارکستر نیایش هستند. مراسم تجلیل از اجرای استاد رحیم موذن‌زاده و نیز استاد احمد مراتب و اهدای لوح های یادبود نیز یکی از چند قسمت این برنامه است. همچنین رونمایی از لوح ثبتی پرونده ثبت اذان‌گویی با موسیقی اصیل دستگاهی آواز ایرانی نیز از دیگر بخش‌های این برنامه خواهد بود.
علیرضا امینی در خصوص " شب نغمه‌های اذان ایرانی " گفت: من برای اولین بار در پرتو معرفی اجرای نغمه‌های اذان ایرانی به روش پیشینیان که اسناد مضبوط آن از حدود 110 سال پیش موجود است اجرایی را روی صحنه خواهم برد. نماز جایگاه معنوی بسیار بالایی در میان ایرانیان داشته است و در هر کوچه و خیابانی هر ایرانی با بیان خود اذان می‌گفته و مردم را برای نماز و عبادت آگاه می‌کرده است. همان‌طور که در حال حاضر اذان بیات ترک رحیم موذن‌زاده اردبیلی و شور محمد آقاتی در بهترین روایت ارزش این گونه مهم هنر معنوی را در جامعه ما نشان می‌دهد.
تامین مالی سینما، تئاتر و موسیقی از طریق بازار سرمایهوی افزود: ما می‌توانیم با رونق روایت دوباره اذان ایرانی بین هنرمندان آواز اصیل ایرانی ، تمام ایرانی ها را با حفظ و روایت اذان آشتی دهیم. اذان می‌تواند به عنوان یک نغمه و مناجات در تمامی لحظات زندگی مردم حضور داشته باشد چرا که تمام جملاتش گفتوگو از صفا و صمیمیت و اصول دینی ما است. اگر بتوانیم این باورها را تقویت کنیم تأثیر مثبتی روی تربیت اخلاقی جامعه خواهد داشت.
امینی ادامه داد: اجرای اذان ایرانی به عقیده من می‌تواند یکی از بزرگترین اتفاقات در پرورش نسل جوان جدید ما باشد. وقتی این نسل بتواند اذان را با نغمات قومی و ملی خود بشنود می‌تواند جملات زیبای اذان را اجرا و زمزمه کنند. اذان یک اجرا مختص به اوقات شرعی نیست. موسیقی ملی ما قابلیت‌های والایی دارد که وقتش رسیده به آن اصالت برگردیم و بی‌اعتنایی‌هایی که به موسیقی ملی ایران شده است را پایان دهیم و بدانیم این موسیقی نیاز به برنامه و حمایت دارد.
این آهنگساز خاطرنشان کرد: بنده تشکر می‌کنم از حجت الاسلام مهدی خاموشی که از این طرح در سازمان اوقاف و امور خیریه حمایت کردند. همچنین تشکر می‌کنم از استاد مهدی وجدانی وتیم اجرایی پژوهشی ویژه ثبت میراث ناملموس فرهنگی در سازمان میراث فرهنگی و مدیریت علیرضا ایزدی که لوح ثبتی پرونده اذان‌گویی با نغمات موسیقی اصیل دستگاهی آوازی ایران را برای ما ثبت کردند و تشکر از استاد احمد مراتب که قبول کردند در برنامه ما حضور یابند و خاطره اذان‌گویی ایشان بر بام کعبه به عنوان دومین نفر بعد از بلال حبشی و اولین ایرانی را برای ما روایت کنند.
گفتنی است در اولین اجرای " شب نغمه‌های اذان ایرانی " در تالار اندیشه ورود برای عموم آزاد و رایگان خواهد بود.
انتهای پیام/
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند